Z pewnością zależy Ci na prawidłowym rozwoju Twojego dziecka. Chcesz, aby dorastało nie tylko w spokojnym i kochającym domu, ale również w odpowiedni sposób poznawało świat i własne otoczenie. To oczywiste, że każdemu rodzicowi przyświecają jak najlepsze chęci. Właśnie dlatego warto poznać spojrzenia i założenia różnych pedagogów, aby móc rozszerzyć swój punkt widzenia. Dzisiaj spróbuję przybliżyć Ci metodę Montessori, która wydaje się, być coraz bardziej popularna w dzisiejszych czasach.
Rodzicu, przygotuj się na dawkę ciekawej wiedzy!
Kim była Maria Montessori?
Maria Montessori to lekarka z Włoch. Jej przygoda z pedagogiką rozpoczęła się od przekonania, że ówczesny model wychowania i edukacji, opierający się na podporządkowaniu sobie dzieci, jest niewłaściwy. Uważała, że tłumienie w maluchach ich naturalnej ciekawości świata, przykuwanie do ławek, wymaganie bezwzględnego posłuszeństwa i poddania się surowej dyscyplinie, nie tylko nie pomaga, ale również wpływa negatywnie na ich rozwój.
Po ukończeniu studiów i uzyskaniu tytułu doktora w dziedzinie psychiatrii rozpoczęła pracę z dziećmi w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Rzymskiego. Nadal towarzyszyło jej przekonanie, że problemy maluchów nie zawsze muszą mieć związek z ich zdrowiem, ale również z wychowaniem i środowiskiem wychowawczym. Właśnie dlatego wprowadziła pewne zmiany w swojej pracy z dziećmi z niepełnosprawnościami. Bardzo szybko okazało się, że jej rewolucyjne podejście przynosi pozytywne efekty, dzięki czemu jej podopieczni zaczęli osiągać lepsze wyniki w nauce niż ich zdrowi rówieśnicy.
Po porzuceniu kariery lekarskiej otworzyła własny dom dziecka, w którym pomaga dzieciom z ubogich rodzin. Skupiła się na polepszeniu ich warunków wychowawczych, moralnych i higienicznych, co ponownie zaczęło przynosić pozytywne efekty, nie tylko wśród dzieci z niepełnosprawnościami, ale również tych w pełni zdrowych.
Jej metoda szybko zyskała rozgłos i do dzisiaj jest wykorzystywana w wielu szkołach.
Fazy rozwoju dziecka według Montessori
Montessori wyróżniła cztery fazy rozwoju dziecka, które pomogą Ci w zrozumienia jej podejścia i metody. Stoją w opozycji do konwencjonalnego modelu wychowania, ponieważ zakładają pozwolenie dziecku na eksplorowanie świata, a tym samym rozwijanie się we własnym tempie.
Faza odkrywcy
To okres od urodzenia do 6 roku życia. Umysł dziecka jest w tym czasie najbardziej chłonny, co sprawia, że maluch niezwykle chętnie eksploruje otaczający go świat. Chłonie wiedzę, język mówiony i określone nawyki. Naśladuje dorosłych i w ten sposób próbuje przystosować się do społeczeństwa. Każdy rodzic wie, że maluch w tym wieku jest wszędzie, wszystko chce zobaczyć, wiedzieć i o wszystko zapytać. Powodem tego jest niezwykła wrażliwość na naukę i wzmożony rozwój funkcji poznawczych.
Faza świadomego poznawania świata
To czas przypadający na okres między 6 a 12 rokiem życia. Dziecko poznaje świat coraz bardziej świadomie, dzięki czemu chętniej angażuje się w relacje społeczne z rówieśnikami. W tym momencie rozpoczyna się również jego rozwój wyobraźni i myślenia abstrakcyjnego.
Faza odnajdywania się w społeczeństwie
Faza ta przypada na okres między 12 i 18 rokiem życia. Nastolatek zaczyna szukać swojego miejsca w społeczeństwie. To wymaga od niego ukształtowania swoich własnych potrzeb, wartości, zasad i moralności. Sprawdza, w czym czuje się dobrze i jakie spojrzenie na świat właściwie posiada. Poszukuje również własnych autorytetów, na których mógłby się wzorować.
Faza współtworzenia świata
To czas po 18 roku życia, gdy młody człowiek charakteryzuje się stabilnością i pracą nad swoją tożsamością i charakterem.
Na czym polega metoda Montessori
Aby lepiej zrozumieć wizję Montessori, możesz wyobrazić sobie szkołę, w której dziecko robi dokładnie to, na co ma ochotę. Nie ma obowiązku siedzenia w ławce i czytania określonego tekstu, który wskazał mu nauczyciel. Nie musi słuchać tego, co ma mu do powiedzenia dorosły i nie wykonuje obowiązujących zadań. Zamiast tego chodzi, szuka i eksploruje swoje otoczenie na własnych zasadach. Co bardzo ważne, ma również okazję poznawać świat wszystkimi pięcioma zmysłami, czego bardzo brakuje w zwykłych szkołach.
Montessori założyła, że dziecko powinno mieć pełen wpływ na to, co i w jakim tempie chce poznawać. Odeszła w pełni od nauczyciela, który narzuca swoją wolę dziecku, będąc przekonanym, że to mu pomoże. Sprowadziła go do roli obserwatora, który w pełni akceptuje wybory swojego podopiecznego i pomaga, gdy ten tego potrzebuje. Pozostawia dziecku autonomię i wspiera jego wybory.
Zasady metody Montessori
Mam nadzieje, że nie skojarzyłeś omawianej metody z liberalnym stylem wychowania, w którym dziecku pozwala się na wszystko bez żadnej kontroli. Wcale nie o to chodzi! Aby Cię o tym przekonać, przedstawię Ci kilka podstawowych zasad metody Montessori.
Poznanie wszystkimi zmysłami
W szkole tradycyjnej dziecko zdobywa wiedzę zazwyczaj poprzez słuchanie, obserwowanie i czytanie. Montessori pozwoliła swoim podopiecznych na dotykanie, smakowanie, szukanie własnych rozwiązań i tworzenie eksperymentów. Nauczyciel może być drogowskazem, który podpowiada drogę, ale nie wykonuje niczego za dziecko. Bardzo ważne jest, aby maluch do pewnych wniosków doszedł sam, odkrywając nowe rzeczy.
Samodzielność
To bardzo ważna zasada w tej metodzie. Według niej należy pozwolić dziecku na samodzielną naukę określonych czynności, bo samo wie, co dla niego jest dobre. Według pedagoga dziecko jest z natury mądre. Właśnie dlatego warto pozwolić mu na zmierzenie się z pewnymi wyzwaniami samodzielnie, nawet jeśli początkowo jego wysiłki będą nieidealne i nieporadne.
W metodzie Montessori bardzo ważna jest zatem nauka wykonywania takich codziennych czynności jak ubieranie się i przygotowywanie posiłku. Samodzielność może jednak objawiać się również w pozwoleniu na decydowanie o tym, jakie czynności będzie dziecko wykonywało. Bardzo pomaga w tym dostosowanie domu i szkoły do potrzeb malucha.
Brak kar i nagród
To jedna z metod, która jest przejawem kontroli nad rozwojem dziecka. Montessori odeszła od przymusu, dlatego nie stosuje się w tej metodzie metody kar i nagród. Polega bowiem na narzucaniu dziecku określonych zasad, norm i zachowań, co jest sprzeczne z zasadą samodzielności.
Utrzymywanie porządku
Bardzo ważną zasadą jest nauka porządku. W jej myśl uczy się dziecko, że wszystkie pomoce i materiały, które wykorzystało, należy odłożyć w to samo miejsce, z którego je wyjęło. Pokazywanie, w jaki sposób dbać o swoją przestrzeń, dom czy pokój można zacząć już od maleńkości, będąc dla malucha przykładem.
Nauczyciel jako obserwator
Nauczyciel nie powinien narzucać swojej woli dziecku. Nie powinien podsuwać mu aktywności, które sam uważa za słuszne czy odpowiednie. Zamiast tego powinien pozwolić dziecku na samodzielność i wspierać w jego własnych wyborach. W razie potrzeby wspomóc i podpowiedzieć, ale nie wyręczać, ponieważ ważnym aspektem omawianej metody jest samodzielne odkrywanie.
Indywidualne podejście
To coś, czego niezwykle brakuje w powszechnych szkołach i za co są one często krytykowane. Montessori słusznie zauważyła, że tak samo, jak dorośli różnią się od siebie, tak samo inne jest każde dziecko. Stąd tak ważna rola obserwacji u nauczyciela, aby mógł poznać każde dziecko, jego potrzeby, zainteresowania i możliwości. Dzięki temu jest w stanie wskazywać mu drogę i podsuwać czynności, które w aktualnej chwili go interesują.
To tylko kilka podstawowych założeń szkoły Montessori. Nie można jednak zaprzeczyć, że mogą być bardzo przydatne w codziennym podejściu do dziecka. Nawet jeśli nie jesteś przekonany jako rodzic, możesz wykorzystać niektóre z zasad w codziennym wychowaniu swoich dzieci. Myślę, że korzystanie z wiedzy i dorobku Marii Montessori to doskonały sposób na wspieranie rozwoju dzieci i pomaganie im w poznawaniu świata.