Nowy rok stawia nas przed nowymi wyzwaniami i odsłania nasze możliwości, chęci i motywację. Jak długo wytrwamy w naszych postanowieniach? Czy uda się nam zrealizować wszystkie nasze cele? Dużo zależy od motywacji, która prowadzi do nawyków i silnej osobowości, dążącej do osiągnięcia i spełniania swoich marzeń. Warto zatem od najmłodszych lat budować w dziecku wewnętrzną motywację do działania i podejmowania nowych wyzwań, które w procesie dorastania zamienią się w samorealizację i dążenie do własnego rozwoju.
Porozmawiajmy zatem o motywacji u dzieci i sposobach na jej budowanie. Rodzice, zapnijcie pasy, bo czeka Was dawka interesującej wiedzy!
Czym jest motywacja zewnętrzna i dlaczego należy jej unikać?
Zaskoczeni, że motywację można rozdzielić na dwa podtypy? Myślę, że każdy z nas gdzieś wewnętrznie wie, że może rozdzielić ją na dwa różne pojęcia, ale nie zawsze wie, jak to opisać. Dlatego przychodzę z pomocą.
Motywację zewnętrzną określają wszelkie działania ze strony rodziców, które mają ukształtować określone zachowania dzieci. Najczęstszymi sposobami na zmotywowanie malucha do określonych obowiązków, to chociażby metoda kar i nagród. O ile nagradzanie dziecka, to doskonały sposób na budowanie w nim określonych nawyków, o tyle stosowanie kar lub metody kija i marchewki to najgorszy z możliwych sposobów. Należy zacząć od tego, że nie są one skuteczne. Mogą sprawiać mylne wrażenie, ponieważ dają natychmiastowy efekt. Nie jest on jednak zinternalizowany przez dziecko, więc jednocześnie nie utrzymuje się długo. Straszenie dziecka lub pozorne nagradzanie sprawiają, że brzdąc wykonuje „polecenia” rodzica z powodu strachu przed konsekwencjami. To sposoby wychowania, które opierają się na kontroli i kierowaniu drugą osobą i bez względu na wiek, nie są one pochwalane.
Karanie dziecka i zmuszanie do określonych zachowań wywołuje w nim na dłuższą metę poczucie bezradności. Niszczy jego poczucie własnej wartości i sprawia, że staje się wycofane, niechętne do podejmowania nowych wyzwań i niepewne siebie. Co ważne, te negatywne konsekwencje mogą zostać z człowiekiem na całe życie, a ich przepracowanie potrafi być niezwykle trudne i bolesne.
Czym jest motywacja wewnętrzna?
Motywacja wewnętrzna to poczucie sensu i wartości określonych czynności. Budowanie motywacji wewnętrznej w dziecku jest długotrwałym i mozolnym procesem. Składa się na to codzienna praca i wychowanie, ale w długoterminowym ujęciu daje zdecydowanie lepsze efekty, niż karanie.
Motywacja wewnętrzna zbudowana w dzieciństwie zostanie z człowiekiem na całe życie. Dzięki niej chętnie będzie angażował się w nowe wyzwania, dążył do samorozwoju, zdobywał wiedzę i krok po kroku dążył do swoich marzeń.
Budowanie tego rodzaju motywacji, to przede wszystkim poszanowanie autonomii dziecka. Zadbanie o spełnianie jego potrzeb, które zmieniają się wraz z kolejnymi etapami rozwoju, współpraca z maluchem i akceptacja. Rozwija elastyczne i kreatywne myślenie, buduje poczucie wartości i celowości w działaniu, pewność siebie i minimalizuje strach przed porażką. Ma również niezwykle istotny wpływ na otwartość i budowanie zdrowych relacji z innymi. Musisz jednak pamiętać, że nie daje natychmiastowego efektu i wymaga dużo pracy. Efektem za to są prawdziwie zinternalizowane wartości, którymi dziecko będzie się kierowało przez całe swoje życie.
Jak budować motywację u dziecka?
Jak już ustaliliśmy, budowanie wewnętrznej motywacji u dziecka nie jest proste. Warte jednak zachodu, ponieważ masz pewność, że wychowujesz malucha na pewnego siebie, zdeterminowanego i wartościowego człowieka. Zastanówmy się zatem wspólnie, w jaki sposób budować tę motywację.
Dawanie rozsądnego wsparcia
Oczywiste jest, że w pewnych sytuacjach należy hamować malucha, który jest gotowy na podjęcie nieprzemyślanych decyzji, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji. Należy jednak odrzucić nadopiekuńczość i wspierać dziecko w działaniach, jakie podejmuje. Od tego może zależeć jego motywacja i zaangażowanie w przyszłości.
Pozwól zatem dziecku na poznawanie świata na jego własnych warunkach, stojąc zawsze obok, obserwując i pomagając w razie potrzeby. Okaż dziecku zaufanie, jednocześnie dając do zrozumienia, że jesteś i czuwasz, aby nic mu się nie stało. Pozwól zatem dać się ponieść emocjom podczas malowania, zamiast upominać, że kolorowanie powinno opierać się na określonych zasadach. Pozwól wspiąć się na drabinkę podczas zabawy na placu zabaw, pozostając jednocześnie w zasięgu wzroku i będąc gotowym do udzielenia pomocy. Zachowaj w tym wszystkim rozsądek, nie kierując się nadmierną opiekuńczością lub nadmierną swobodą.
Pozwalając dziecku na podejmowanie określonych działań i wspieranie ich w tym sprawi, że w przyszłości nie będzie się obawiał podejmowania własnych decyzji. Nawet jeśli przemeblowanie pokoju raz w tygodniu wydaje Ci się dziwne i niekonieczne, to pozwól maluchowi na ten krok. Nie hamuj jego kreatywności i chęci do działania.
Odpowiednia komunikacja
Wewnętrzna motywacja to poczucie sensu i celowości określonych zachowań i działań. Właśnie dlatego tak ważna jest rozmowa, podczas której masz okazję wyjaśnić dziecku, dlaczego określone zachowania są istotne i korzystne. Maluch zawsze będzie kierował się swoim własnym dobrem i najważniejsze dla niego będzie to, co zyska dzięki, np. zjedzeniu brukselki. Jeśli zatem zależy Ci na tym, aby Twoje dziecko jadło zdrowo, rozmawiaj z nim o zdrowym trybie życie. Wyjaśnij, że anatomia i znajomość własnego organizmu może być ciekawa i wyjaśnij, dlaczego chcesz, aby zjadło tę nieszczęsną brukselkę. Może to zająć sporo czasu, jednak w momencie, w którym dziecko zobaczy tę realną korzyść, nie będziesz już musiał go do niczego przekonywać. Pamiętaj, że w rozmowach o anatomii i zdrowym stylu życia pomóc Ci może nasza bajeczka „Przygody wyjątkowo zgranej Rodzinki Narządów”!
Nie pozwalaj, aby Twoje dziecko na pytanie „dlaczego?” usłyszało odpowiedź „bo tak…”. Usiądź z nim i wyjaśnij, dlaczego coś jest dla Ciebie ważne i jakie korzyści to przyniesie jemu. To sprawi, że wraz z rozwojem maluch będzie drążył ważne dla niego tematy i doszukiwał się korzyści pozytywnych nawyków. To natomiast istotny krok w budowaniu wewnętrznej motywacji do działania.
Zrozum rozwój swojego dziecka
Określone etapy rozwoju rządzą się swoimi zasadami. Każdy z nich wiąże się z pewnymi nawykami, zachowaniami i sytuacjami, które dla rodziców mogą być niezrozumiałe. Każdy etap rozwoju dziecka wiąże się również z określonymi potrzebami, które wymagają zaspokojenia. Właśnie dlatego warto dowiedzieć się więcej na temat rozwoju swojego dziecka.
Zaspokojenie potrzeb malucha to również niezwykle istotny aspekt budowania jego wewnętrznej motywacji. Potrzeba akceptacji, poznawania świata, samorozwoju i uczenia się na własnych błędach. Warto dziecko wspierać w drodze, jaką podejmuje, bo samo doskonale wie, czego w określonej chwili potrzebuje. Oczywiście, cały czas mówimy o rozsądnym wspieraniu, ponieważ nie wszystkie zachowania powinny być dopuszczalne. Rodzice jednak często zapominają, jak ważne jest poznawanie świata na własnych zasadach przez dziecko, patrząc na wszystko ze swojej czysto rozsądnej perspektywy.
Rozumienie i akceptowanie rozwoju dziecka to punkt wyjścia do wspierania dziecka w inicjowaniu działania. To również umiejętność pobudzania w dziecku energii do zaangażowania w określone czynności, która powinna zastąpić jego hamowanie.
Czasami warto wrócić się do dziecięcych lat życia, aby móc lepiej zrozumieć motywację dziecka. Rozumienie i zaspokajanie potrzeb malucha to natomiast wspieranie w odkrywaniu świata i braniu z otoczenia tego, co najlepsze.
Rodzic zawsze jest autorytetem
Naśladownictwo jest niezwykle istotne w życiu dziecka. Zawsze będzie naśladowało rodziców, ucząc się w ten sposób współistnienia w społeczeństwie. Właśnie dlatego, jeśli prosisz dziecko o coś konkretnego, a sam zachowujesz się odwrotnie, nie powinieneś liczyć, że zbudujesz w maluchu motywację do określonych czynności. Spójrz przede wszystkim na siebie i swoje zachowanie, jeśli chcesz budować w dziecku motywację i inicjować określone nawyki.
Dla dziecka zawsze będziesz przykładem i nie możesz zapominać, że ono widzi więcej, niż sądzisz. Staraj się zatem działać według tych samych reguł, których wymagasz od swojego szkraba, aby mógł wychowywać się w poczuciu spójności, ale również celowości i sensu.
Zwracaj uwagę na to, w jaki sposób rozmawiasz z dzieckiem
Słowa mają ogromną moc i potrafią zasiać ziarno niepewności, które będzie kiełkowało przez kolejne lata. Zwracaj uwagę na to, w jaki sposób mówisz do dziecka i zawsze zastanawiaj się dwa razy, czy zrozumiało Cię w taki sposób, w jaki oczekiwałeś. Mówiąc, że kolega z klasy lepiej napisał sprawdzian, dajesz do zrozumienia, że jest dla Ciebie mniej wartościowe. Niszczysz w nim poczucie własnej pewności i sprawczości, nawet jeśli chciałeś jedynie pokazać, że należy się więcej uczyć. Również chwalenie może nieść za sobą nieoczekiwane, negatywne skutki. Ciągłe powtarzanie, jak dobrą uczennicą jest Twoja córka, może budować w niej strach przed porażką lub zawodem.
To oczywiście bardzo czarne scenariusze, jednak musisz znać moc słów i pamiętać, że dziecko pewne informacje może interpretować inaczej niż Ty. Właśnie dlatego, czasami lepiej jest porozmawiać z dzieckiem i pozwolić mu mówić. Nie tylko słuchać, ale również słyszeć. Pokazywać drogę rozwiązania określonych problemów i mądrze chwalić. To pokazuje, że porażka nie jest końcem świata i każdemu może się zdarzyć.
Motywacja to temat, który często powraca w styczniu. Mówi się dużo o postanowieniach noworocznych i braku motywacji do ich spełnienia. Czy jednak wiedziałeś, że motywację buduje się w dziecku już od najmłodszych lat? I jak duże znaczenie mogą mieć nawet najdrobniejsze gesty lub nic nieznaczące słowa? Właśnie dlatego warto poszerzać swoją wiedzę, aby dawać swoim dzieciom to, co najlepsze. Nie pozwalać im żyć w przekonaniu, że są za mało wartościowe lub nie warto podejmować działań, prowadzących do samorozwoju.
To również może Cię zainteresować!
Postanowienia noworoczne rodziców