Rodzina to pierwsza środowisko wychowawcze, w którym dziecko uczy się wszystkiego, co konieczne do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwo. Od pierwszych dni życia chłonie otaczający go świat i uczy się wszystkiego od samego początku. Nie należy lekceważyć ani tych pierwszych momentów, ani rozwoju, który zachodzi w rodzinie. Style wychowania, jakie preferują rodzice, to natomiast coś, co ma niewyobrażalne znaczenie w ciągu całego życia każdego człowieka.
A Ty? Świadomie stosujesz określony styl wychowania, czy może w jakiś sposób je mieszasz? A może nie wiesz, który wybrać i w jaki sposób go stosować? Chodź! Wszystko Ci wyjaśnię!
Jakie wyróżnia się style wychowania?
Styl wychowania jest charakterystyczny dla każdej rodziny i przejawia się w stosowaniu określonych metod wychowawczych. Są z nim związane również postawy rodzicielskie, te pozytywne i negatywne. Styl wychowania ma ogromny wpływ na każdego człowieka. Jego skutki dają o sobie znak zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu, dlatego warto pamiętać o odpowiednim podejściu do malucha.
Demokratyczny styl wychowania
To najpopularniejszy i najbardziej pożądany styl wychowania. Opiera się na współpracy wszystkich członków rodziny, angażowaniu dzieci w życie rodzinne, wzajemnym szanowaniu własnych praw, potrzeb i autonomii. Członkowie rodziny kochają się, ale mają także do siebie zaufanie. Rodzice są wzorami do naśladowania i wymagają od podopiecznych tego samego, czego od siebie. Dzieci mają określoną swobodę, w zależności od swoich możliwości rozwojowych, która wraz z wiekiem jest rozsądnie poszerzana o nowe przywileje. Każdy z członków rodziny ma również swoje własne zadania i obowiązki, jednak nie są one odgórnie narzucane. Wszystko zaczyna się od rozmowy i wysłuchania obu stron.
Co ważne – głos dziecka jest istotny dla rodziców i brany pod uwagę. Dzięki temu maluchy dorastają w przekonaniu, że są tak samo ważne i mają wpływ na to, co je otacza. Rozmowa, konstruktywna krytyka i współpraca to cechy charakterystyczne tego stylu wychowania. Dzieci wchodzą w dorosłość z odpowiednim poczuciem własnej wartości, wypracowanymi przez siebie zasadami, opiniami i wartościami.
Autokratyczny styl wychowania
Charakteryzuje on rodziny, w których rodzice są przekonani o swojej dominacji nad dziećmi. Wszelkie zasady i obowiązki są narzucone. Zdanie i opinia dziecka nie jest istotna, przez co nie mają one żadnego wpływu na kreowanie otaczającej ich rzeczywistości. Wszelkie sprawy rodzinne są ukrywane przed dziećmi i nie biorą one czynnego udziału w nich.
Główną zasadą tego stylu wychowania jest „bezwzględne” posłuszeństwo rodzicom. Dzieci tak naprawdę nie wiedzą, dlaczego muszą wypełniać określone zadania i trzymać się stworzonych przez rodziców zasad. Często ich motorem napędowym jest strach przed złością. Nie potrafią wyrazić swojego własnego zdania, są w pełni zależne od rodziców i mogą u nich występować problemy z podejmowaniem własnych decyzji. To rodzice decydują o wszystkim i nie rozmawiają z dziećmi na temat ich potrzeb, wartości i zainteresowań. W przyszłości osoby dorosłe wychowane w takim stylu nie posiadają własnego systemu wartości, ale ten wpojony przez rodziców. Mogą również mierzyć się z niską samooceną i brakiem poczucia własnej wartości.
Liberalny styl wychowania
To zupełne przeciwieństwo poprzedniego stylu. Opiera się na pełnej swobodzie dziecka. Nie podlega ono żadnym zasadom i robi dokładnie to, na co ma ochotę. Nie podlega też żadnej kontroli ze strony rodziców i dorosłych, co również może być wyzwaniem dla przyszłych nauczycieli.
Taki styl wychowania wynika często z „nadmiaru” uczuć do dziecka. Rodzic, chcąc zapewnić mu to, co najlepsze, pozwala na wszystko. Maluch może być rozpieszczony i wykazywać duże problemy wychowawcze. Wszystkie jego zachcianki muszą być zaspokojone w tym momencie. Brak tutaj jakiejkolwiek rozmowy. Dziecko wykazuje problemy z przystosowaniem się do życia w społeczeństwie, ponieważ jest zaskoczone, gdy ktoś narzuca mu określone normy zachowania. Nie rozumie, dlaczego nie jest w centrum zainteresowania i dlaczego jego zdanie nie jest najważniejsze. Rodzi to nie tylko mnóstwo konfliktów, ale sprawia także, że człowiek zupełnie nie jest przygotowany do dorosłego życia. Mogą również pojawiać się sytuacje zagrażające życiu ze względu na całkowity brak kontroli nad dzieckiem.
Przedstawiłam Ci trzy najbardziej popularne style wychowania w tym dwa zupełnie skrajne. Należy pamiętać, że przedstawiają one krytyczny obraz, jednak nie warto popadać w przekonanie, że w odpowiednich warunkach styl autorytarny lub liberalny są odpowiednie dla dzieci. Stosowanie ich może sprawić, że dziecko będzie miało problem z wejściem w dorosłość w odpowiedni sposób. Nie wyposażają go bowiem w odpowiednie cechy, wartości i normy.
Jak stosować styl demokratyczny w codziennym życiu?
Jeśli już ustaliliśmy, że to styl demokratyczny ma najlepszy wpływ na dziecko i wyposaża go w cechy konieczne do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie, to zastanówmy się, jak go wprowadzić w życie. Najłatwiej będzie się tutaj posłużyć pozytywnymi postawami rodzicielskimi.
Akceptacja
To postawa, która powinna przyświecać każdemu rodzicowi, który chce zadbać o swoje dziecko. Akceptacja to przyjmowanie malucha takim, jaki jest. Nie należy nic mu narzucać, oczekiwać, że będzie wypełniać niespełnione ambicje rodziców lub wychodzić z założenia, że rodzic wie najlepiej. Akceptacja opiera się na dobrym poznaniu swojego dziecka i zrozumieniu. Podpowiadaniu, w jaki sposób może się rozwijać, zmieniać i dojrzewać, ale z pełnym zrozumieniem jego potrzeb.
Akceptacja to darzenie dziecka bezwarunkową miłością. Chwalenie za osiągnięcia, pozytywne postawy i dobrze wykonane zadania. To jednak również wskazanie błędów i nieodpowiednich zachowań bez potępiania jego osoby. Maluch musi wiedzieć, że jeśli został skarcony, to za nieodpowiednie zachowanie, a nie za to, jaką osobą jest. Nie można również zapominać, że krytyka powinna iść w parze z rozmową i wyjaśnieniem konsekwencji określonego zachowania. Na tym opiera się akceptacja dziecka. Nie należy tego mylić z liberalnym podejściem, w którym dziecku należy pozwolić na wszystko.
Współdziałanie z dzieckiem
Dziecko powinno mieć pełną możliwość angażowania się w życie rodzinne w każdej jego sferze. Oczywiście z zachowaniem odpowiednich norm, pamiętając o aktualnych możliwościach rozwojowych. Należy jednak pamiętać, że maluch może dołączyć do dyskusji i wyrazić swoje zdanie, a jego opinia nie powinna być omijana.
Dziecko dzięki temu dorasta w zaufaniu do rodziców i nie boi się poprosić ich o pomoc. Rozumie swoje obowiązki i przywileje, a wszelkie zadania, które ma do wykonania, są wcześniej przedyskutowane. Dzięki temu młody człowiek dorasta w poczuciu bezpieczeństwa i z umiejętnością podejmowania decyzji oraz współdziałania z innymi.
Rozumna swoboda
Dziecko powinno dorastać w pełnej swobodzie, dostosowanej do aktualnych możliwości rozwojowych. U najmłodszych będzie to wiązało się z zaspokojeniem potrzeby eksplorowania i poznawania świata. Wraz z wiekiem natomiast należy tę swobodę poszerzać w granicach tzw. „zdrowego rozsądku”. Dziecko powinno dorastać w przekonaniu, że ma swoje przywileje i z czasem będą one coraz większe. To buduje w nim samodzielność i umiejętność wyciągania wniosków ze swojego własnego zachowania.
Uznanie praw dziecka
Dziecko, jak każdy inny człowiek, posiada swoje prawa i powinny być one przez rodziców uznawane. Nie powinni oni być przyjaciółmi dla swojego dziecka, ale również nie należy nic na siłę narzucać. Dziecko powinno mieć prawo do prywatności i swojej własnej tajemnicy. Prawo do poznawania świata i eksplorowania otaczającej rzeczywistości. Prawo do nauki, poszerzania swojej wiedzy i rozwijania zainteresowań. Powinien pojawić się również szacunek do indywidualności i posiadania własnego zdania.Dziecko w ten sposób dorasta w przekonaniu, że jest ważne. Staje się racjonalnym i odpowiedzialnym członkiem rodziny i członkiem społeczeństwa.
Jestem bardzo ciekawa, czy znaliście te style wychowania i pozytywne postawy rodzicielskie. Wydają się prawdopodobnie dla wielu tak oczywiste, a jednak zbyt często o nich zapominamy. Chcąc chronić dzieci przed całym złem świata, wychowujemy je „pod kloszem”, przez co brak im później samodzielności. Zbyt duża swoboda to natomiast późniejszy problem z odpowiedzialnością. Koniecznie przemyśl, jaki styl wychowania Ty do dzisiaj stosowałaś i czy warto wprowadzić te wskazówki do swojej codzienności!
To również może Cię zainteresować!
Jak chwalić dziecko, aby wspierać jego prawidłowy rozwój?