W artykułach dużo piszę na temat akceptacji dziecka takim, jakie jest. Wiele czasu poświęca się tworzeniu maluchowi dobrego, sympatycznego i kochającego środowiska wychowawczego i wskazuje się błędy rodzicielskie. To jednak nie oznacza, że dzieci powinny być wychowywane w bezstresowy sposób, zamknięte w złotych klatkach. Bardzo ważnym elementem prawidłowego wychowania jest również wskazywanie im błędów i nieodpowiednich zachowań. Krytyka dziecka nie jest jednak wcale prosta!
Chodź, podpowiem Ci, w jaki sposób formułować konstruktywną krytykę wobec Twojego dziecka. Postarajmy się, aby była ona edukacyjna, a nie demotywująca.
Czym jest konstruktywna krytyka?
Nie ważne, jak bardzo postaramy się nie wywołać negatywnych uczuć u krytykowanej osoby, zawsze może pojawić się lekki dyskomfort. To jednak nie oznacza, że nie warto wskazywać innym błędów. Również dzieciom. Zamiast tego należy postarać się, aby krytyka była konstruktywna, ponieważ łatwiej ją zrozumieć i przyjąć.
Czym zatem jest ta konstruktywna krytyka? Charakteryzuje się szeroko rozumianym wyjaśnieniem. Pokazując dziecku, że coś robi źle, poświęć mu chwilę i wyjaśnij, jakie konsekwencje może mieć jego zachowanie. Pozwól mu zrozumieć, dlatego pewnych rzeczy nie powinno robić, zamiast ostrego zakazywania niepopartego żadną informacją dodatkową. Podpowiedz, w jaki sposób może naprawić ewentualne błędy, które wynikają z jego zachowania i wspólnie zastanówcie się, jak uniknąć ich w przyszłości.
Jak formułować konstruktywną krytykę wobec dziecka?
To z pewnością ogromne wyzwanie dla każdego rodzica. Wyobraź sobie, jak łatwo urazić dorosłą osobę, a co dopiero dziecko, które jest tak bardzo wrażliwe. Dodatkowym utrudnieniem może być fakt, że nie od razu musi zrozumieć, że starasz się dbać o jego dobro. Właśnie dlatego warto zapamiętać o kilku istotnych zasadach.
Krytykuj zachowanie
To jedna z najważniejszych zasad. Nigdy nie przenoś krytyki na dziecko. To zachowanie, jakiego się dopuściło jest złe – nigdy dziecko.
Zastąp słowa Nie podoba mi się, że jesteś… słowami Nie podoba mi się Twoje zachowanie.
Zamień pytanie Jak możesz to robić? słowami Nie akceptuję takiego zachowania.
Nie mów Jesteś niegrzeczny tylko Nie daję zgodny na…
Poczucie własnej wartości tworzy się u dziecka już od najmłodszych lat i ma na nie ogromne znaczenie relacja z rodzicami. Jeśli dziecko będzie czuło, że krytykujesz je jako osobę, to w przyszłości mogą pojawić się problemy z samoakceptacją i poczuciem własnej wartości. Pamiętaj, że maluch nie musi rozumieć różnicy między krytykowaniem jego osoby a jego zachowania, ale odczuwa ją.
Krytykuj to, co można zmienić
Bardzo ważnym punktem jest również krytykowanie czynników, na które dziecko nie ma wpływu. To prowadzi do zagubienia i strachu. Doskonałym przykładem może być, chociażby krytykowanie malucha z powodu czynności, których nie opanował. Jeśli wykraczają one poza jego zdolności rozwojowe, to dziecko nie ma pojęcia, dlaczego rodzic jest wobec niego surowy. Jak bardzo by się nie starało, nie uda mu się dojść do poziomu, jakiego się od niego oczekuje, co wywołuje stres, frustrację i brak poczucia bezpieczeństwa.
Kolejnym przykładem może być sytuacja stresująca. To oczywiste, że np. trudne egzaminy lub wystąpienia publiczne będą dla dziecka stresujące. Musisz wykazać się w tym momencie wsparciem, akceptacją i zrozumieniem, ponieważ cokolwiek powiesz, maluch nie przestanie się martwić. W takiej sytuacji potrzebuje przede wszystkim wsparcia.
Bardzo poważnym błędem, jaki pojawia się w wielu rodzinach, jest krytyka określonych dysfunkcji dziecka. Dysleksja, wada wymowy czy wada postawy. Jeśli Twoje dziecko ma jakiekolwiek zdiagnozowane problemy, musisz wykazać się cierpliwością i zrozumieniem. Nie stosuj nadmiernej krytyki wobec błędów, jakie popełnia i pochwal go za wysiłek, jaki wkłada w ich niwelowanie. Pamiętaj, że będzie on zawsze większy, niż rówieśników.
Warto unikać również ogólników i generalizowania. Dziecko czuje się wtedy zagubione. Mogą pojawić się również zachowania agresywne, jeśli maluch uzna, że jest krytykowane za coś, czego nie zrobił. Zawsze dobrze przemyśl słowa, jakie w jego kierunku padną.
Odnosząc się do poprzedniego punktu – jeśli krytykujesz dziecko, to dajesz mu znać, że nie akceptujesz go takim, jakie jest. To może prowadzić do poważnych zaburzeń w postrzeganiu samego siebie.
Panuj nad swoimi emocjami
Nigdy nie podejmuj rozmowy z dzieckiem, jeśli czujesz, że jesteś na skraju wytrzymania. Każdy czasem ma gorszy dzień i to naturalne, że mamy zły humor. To jednak najgorszy moment na podjęcie z dzieckiem rozmowy na temat błędów, które popełniło.
Rozmowa z dzieckiem często jest specyficzna. Wymaga ogromnych pokładów cierpliwości i utrzymania emocji na wodzy. Właśnie dlatego zawsze warto odetchnąć, dać sobie czas i zacząć dopiero w momencie, w którym czujemy się pewnie sami ze sobą. Nie możesz pozwolić sobie na nagły wybuch złości i frustracji. Nie podnoś głosu i nie okazuj zniecierpliwienia. Dziecko często szczerze nie rozumie, co chcesz mu przekazać, więc jakiekolwiek oznaki złości mogą sprawić, że zamknie się w sobie.
Emocje utrudniają również dopieranie odpowiednich słów, a czytając ten artykuł, już z pewnością wiesz, że te są niezwykle istotne.
Unikaj ironii i sarkazmu
Dziecko wyczuje Twoje kłamstwo, ale nie zawsze może zrozumieć ironię lub żart. Bardzo łatwo bierze do siebie wszelkie drwiące komentarze, czasami również je wyolbrzymiając. Nie tylko nie zrozumie, co chcesz mu przekazać, ale również straci swoją pewność siebie. Różnego typu prześmiewcze komentarze mogą działać destrukcyjnie na samoocenę Twojego dziecka. Szczególnie jeśli w swoją pracę włożyło dużą ilość pracy i energii.
Zachowaj powagę i bądź przystępy emocjonalnie. Wykaż się empatią i pomóż maluchowi w zrozumieniu błędu, jaki popełnił.
Unikaj porównań
Kto z nas w dzieciństwie nie słyszał, że kolega z ławki dostał lepszą ocenę? Dzisiaj wydaje się nam to takim niewinnym motywatorem, jednak u wielu osób wywołało niedostrzegalną traumę. Jak często dzisiaj porównujemy się z innymi, zaniżając swoje dokonania?
Unikaj porównywania dziecka z innymi. Niezależnie, czy jest to jego brat/siostra czy kolega z klasy. Zawsze rozmawiaj z dzieckiem o nim samym. Z punktu psychologii porównywanie jest zupełnie bezcelowe, więc robiąc to, skazujesz siebie na porażkę wychowawczą, a dziecko na ciągłe szukanie Twojego uznania i akceptacji. Myślę, że żaden rodzic nie chce, aby jego maluch czuł się odrzucony i nie wart miłości.
Unikaj generalizacji
O tym już trochę wspomniałam, ale jest to na tyle ważny temat, że warto mu poświęcić osobny punkt.
Generalizacja sprawia, że maluch właściwie nie wie, o co rodzicowi chodzi. Potrzebuje konkretnych instrukcji i jasnych komunikatów. Informacje typu zawsze lub nigdy odbiera bardzo dosłownie. To oznacza, że może się zbuntować, mówiąc Ci, że kiedyś zrobił inaczej lub powstrzymał się od określonego zachowania. Tego typu komunikaty burzą zaufanie do Ciebie i sprawiają, że dziecko nie czuje Twojego wsparcia. Czuje się w pewien sposób oszukane, bo nawet jeśli zrobi coś poprawnie, nie zostanie to zauważone. Maluch czuje się niesprawiedliwie oceniony i potraktowany, to może prowadzić do buntu.
Krytyka nigdy nie jest prosta. Właśnie dlatego rodzicom należy się ogromna dawka podziwu, że są gotowi kształtować zachowania swoich dzieci i chcą to robić w poprawny sposób. Mam nadzieję, że ten artykuł pomoże Ci w formułowaniu konstruktywnej krytyki wobec dziecka i udowodni, że to nie musi być takie trudne. Ja życzę powodzenia!
To również może Cię zainteresować!
Rozmawiaj z dzieckiem o emocjach poprzez zabawę
Te postawy rodzicielskie negatywnie wpływają na rozwój dziecka