Często mówi się, że dzieci są odbiciem lustrzanym rodzica. Nie tylko w perspektywy fizycznego wyglądu, ale również zachowania. Maluchy nieświadomie uczą się od rodziców określonych zachowań, przejmują ich hierarchię wartości i zasoby, jakimi się charakteryzują. Rodzice są dla nich wzorami do naśladowania, nawet jeśli wykazują negatywne lub niszczące zachowania. W ten sposób działa naśladownictwo, dlatego chciałabym o tym więcej napisać i uświadomić Cię drogi Rodzicu, że maluch chłonie dużo więcej, niż sądzisz.
Porozmawiajmy dzisiaj o naśladownictwie i nie tylko. Chciałabym Ci również pokazać, jak niewinne słowa lub zachowania mogą wpłynąć na malucha, jego charakter, zdolności i całą przyszłość. Odetchnij zatem i zacznij ze mną tę fascynująca podróż w głąb umysłu małego człowieka.
Czym jest naśladownictwo?
Naśladownictwo to proces charakterystyczny dla socjalizacji. Polega na powtarzaniu i odwzorowywaniu zachowań, które się zaobserwuje u innej jednostki. To jeden z podstawowych sposobów nauki świata przez dziecko, które obserwuje swoich rodziców i zachowuje się w ten sam sposób.
Dziecko, wchodząc w interakcję z rodzicami, kreuje swoją osobowość, sposób patrzenia na świat, tworzy własną hierarchię wartości i buduje moralność. W ten sposób zachodzi również proces kształtowania różnych funkcji psychicznych. W ten sposób rodzice mają ogromny wpływ na kształtowanie się malucha, ponieważ to od nich zależy, w którą stronę pójdzie rozwój. Ich gesty, zachowania, mimika, słowa – wszystko to ma znaczenie.
Obserwując zachowanie matki i ojca, dziecko uczy się określonych wzorców zachowań, norm i wartości, które są uznawane w społeczeństwie, do którego należy. To, na co chciałabym zwrócić w tym momencie uwagę, to fakt, że dziecko od najmłodszych lat ma niezwykle chłonny umysł i pochłania wiedzę niczym gąbka. Dużo więcej przejmuje również poprzez obserwacje niż informacje od rodziców, więc to ich zachowanie skopiuje, zamiast dostosować się do ich próśb lub poleceń.
Jakie znaczenie ma naśladownictwo w wychowaniu?
Naśladownictwo jest niezwykle ważne w rozwoju dziecka, dlatego warto mieć je na uwadze. Głównym aspektem, na który chciałabym zwrócić uwagę, jest fakt, że dziecko chętniej skopiuje zachowanie rodzica, aniżeli zastosuje się do jego rad lub słów.
Chodzi mniej więcej o to, że jeśli maluch będzie obserwował matkę lub ojca, który źle traktuje drugą osobę, to w pewnym momencie również zacznie negatywnie podchodzić do rówieśników. Rozmowa i tłumaczenie, że należy być miłym, cierpliwym i wyrozumiałym nie wpłynie na dziecko tak, jak to, co zobaczył.
Dziecko niezwykle szybko zaczyna kopiować zachowania i słowa rodziców. Doskonałym przykładem mogą być, chociażby przekleństwa. Rodzice bardzo często przestrzegają swoje maluchy, że pewne słowa są „brzydkie”, mogą obrażać inne osoby lub sprawiać, że zrobi im się przykro, dlatego nie powinno się ich stosować. Dziecko przyjmie to do świadomości i jeśli zostanie zapytane, to prawdopodobnie odpowie w podobny sposób. Nie można się jednak dziwić, że jeśli rodzice często przeklinają przy maluchu, to on również zacznie używać określonych wyrażeń. Rozumowanie w tej sytuacji jest bardzo proste – skoro mamusia lub tatuś tak mówią, to znaczy, że ja też powinienem.
Naśladownictwo w rozwoju
Proces naśladowania innych jest czymś, co wspomaga dziecko w rozwoju w różnych sferach. Widząc określone zachowania, zaczyna je powtarzać, aby wpasować się w środowisko, w którym żyje. Właśnie dlatego obserwując rodziców, którzy w sposób empatyczny, ciepły i miły podchodzą do innych – zarówno znajomych, jak i obcych ludzi, dziecko również zacznie przejawiać takie cechy w kontakcie z innymi. Na samym początku robi to zupełnie nieświadomie.
W podobny sposób pojawia się, chociażby pierwszy uśmiech u dziecka. Niemowlę, które bacznie obserwuje swoich rodziców, którzy śmieją się do niego i szeroko uśmiechają, również zaczyna odwzorowywać ich zachowanie. To udowadnia, że już na tak wczesnym etapie rozwoju, kiedy dziecko nie jest jeszcze w pełni świadome otaczającego go świata, instynktownie zaczyna naśladować znajome sobie postacie.
Jak wykorzystać naśladownictwo w wychowaniu dziecka?
Jak widzisz, naśladownictwo to bardzo silne i instynktowne procesy. Sprawiają, że dzieci w pewien sposób upodabniają się do swoich rodziców. Właśnie dlatego w świadomym wychowaniu tak ważne jest bycie przykładem dla swojego malucha. Jeśli przekazujesz mu inne wartości, aniżeli sam przedstawiasz jako rodzic, to musisz wiedzieć, że to właśnie te prezentowane przez Ciebie wzorce zachowań mocniej wpłynął na dziecko. To daje wiele możliwości w wychowaniu.
Bądź pozytywnym modelem
Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko wyrosło na pewnego siebie, szczęśliwego i dążącego do spełniania własnych marzeń i pasji młodego człowieka, to musisz zaprezentować równie pozytywną postawę. Jako rodzic możesz rozwijać swoje zainteresowania, cieszyć się życiem i dzielić tę radość pomiędzy siebie, partnera i dzieci. W ten sposób maluchy uczą się być równie szczęśliwymi, cieszyć się z małych rzeczy i przeć do przodu mimo przeszkód.
To nie zawsze jest prosta droga. Czasami chce się poddać i przestać starać. W takich momentach jednak musisz przypomnieć sobie, że Twoje dziecko w jakiś sposób upodabnia się do Ciebie. Przejmuje również Twoje traumy i problemy. Jeśli wciąż martwisz się o przyszłość bez konkretnego powodu, to nie ukryjesz tego. Zapewniam Cię, że Twój maluch w przyszłości zmierzy się z tym samym problemem.
Bądź wzorem do naśladowania
Chcąc nauczyć dziecko określonych nawyków i zachowań, musisz sam wprowadzić je w swoje życie. Nie oczekuj od dziecka, że każdego dnia będzie siadało do stołu, aby w spokoju zjeść śniadanie, jeśli obserwuje Ciebie, biegającego po kuchni, walcząc o każdą minutę. Zamiast tego usiądźcie wszyscy razem, aby spożyć posiłek w miłej atmosferze.
Chcąc nauczyć dziecko szacunku do innych ludzi oraz rówieśników, musisz sam wykazać się szacunkiem, empatią i wyrozumiałością. Przejawiaj dokładnie te same cechy, które chcesz, aby przejawiało Twoje dziecko. Pamiętaj jednak, aby nie robić również niczego na siłę, bo w wyłapywaniu nieszczerości dzieci są specjalistami. Szybko się zorientują, że robisz coś niechętnie i nieszczerze.
Radzenie sobie z emocjami
Jeśli zależy Ci na wyposażeniu Twojego dziecka w odpowiednie sposoby radzenia sobie z emocjami, to musisz pokazać mu, w jaki sposób ma to robić. Nie ukrywaj przed nim, że jesteś smutny. Zamiast tego wyraź to, pokazując jednocześnie, że w trudnych sytuacjach również można sobie radzić. Jeśli jesteś zły, odetchnij kilka razy, usiądź i pozwól sobie na chwilę samotności.
Wytłumacz dziecku, że byłeś z jakiegoś powodu zły, ale kilka głębokich oddechów Ci pomogło. Możecie również wspólnie pooddychać.
To bardzo ważne, aby maluch wiedział, że może jasno i wyraźnie wyrażać swoje emocje i nie zostanie za to skarcony. Bez względu na to, czy są one negatywne czy pozytywne. Bardzo szybko będziesz mógł zaobserwować, jak Twoje dziecko w chwili zdenerwowania siada na krześle i głęboko oddycha, aby się uspokoić.
Komunikacja między rodzicami
Musisz pamiętać, że to, jak wygląda komunikacja między rodzicami, ogromnie wpływa na dziecko. Bez względu, czy jesteście szczęśliwym małżeństwem, czy pozostajecie w trudnych relacjach, mając wspólne dzieci, musicie zachować do siebie szacunek. To sprawi, że maluch nie straci całkowicie poczucia bezpieczeństwa i nie zbuduje negatywnego obrazu relacji międzyludzkich.
Rozmawiajcie ze sobą, nie karajcie się ciszą i nigdy nie skarżcie się na siebie wzajemnie dzieciom. W ten sposób dacie im zdrowy przykład i sprawicie, że w przyszłości łatwiej przyjdzie im zbudować dobrą relację partnerską.
Naśladownictwo sprawia, że dzieci stają się w pewien sposób klonami swoich rodziców. Właśnie dlatego przez wiele lat całe rodziny pozostawały w dokładnie takich schematach, w jakich były. Dziedziczenie traum, powielanie negatywnych wzorców zachowań i trudności w ciągłym rozwoju. Musisz wiedzieć, że jeśli odpowiednio wykorzystasz naśladownictwo, to możesz sprawić, że Twoje dziecko wyłamie się z określonych schematów. Być może osiągnie coś, czego przez pokolenia nie udało się rodzinie.
To również Cię zainteresuje!
Obudź w dziecku pasję do nauki