Przedstawiłam Ci już style wychowania i pozytywne postawy rodzicielskie. Mają ogromny wpływ na rozwój Twojego dziecka i na to, na jakiego człowieka w przyszłości wyrośnie. To od Ciebie w dużej mierze zależy, jakimi cechami charakteru będzie się wyróżniał. Właśnie dlatego warto znać swoją rodzicielską moc. Ze względu na to dzisiaj przyjrzymy się negatywnym postawom rodzicielskim i konsekwencjom, jakie mogą ze sobą nieść dla malucha.
Mam nadzieję, że to będzie dla Ciebie ciekawa lekcja!
Postawy rodzicielskie to nadal bardzo kontrowersyjny temat. Nie tylko pod kątem tych konkretnych typów, jakie wyróżnia się w naukach pedagogicznych, ale patrząc na ten temat z szerszej perspektywy. To, w jaki sposób powinno się wychowywać dziecko, potrafi wywołać niesamowicie burzliwą wymianę zdań i ciężko powiedzieć, żeby była w tej kwestii jedna nieomylna prawda. Są jednak pewne zachowania, które mogą realnie wpłynąć na dziecko w negatywny sposób i to właśnie je chciałabym Ci dzisiaj przedstawić.
Unikająca postawa rodzicielska
Jak sama nazwa wskazuje, taka postawa rodzica charakteryzuje się chłodem emocjonalnym i odtrąceniem malucha od siebie. Rodzic i dziecko żyją obok siebie, ale brakuje im wzajemnych interakcji. Rodzic może okazywać otwarcie niechęć wobec swojego dziecka lub w pełni je ignorować. Nie stawia mu żadnych wymagań i nie określa ogólnych zasad. Dziecko pozbawione jakichkolwiek granic robi dokładnie to, na co ma ochotę.
Potrzeby malucha są niezaspokojone. Nie odczuwa miłości, troski ani poczucia bezpieczeństwa. Z czasem rodzic może stać się dla niego obojętny, tak samo, jak dziecko jest obojętne dla rodzica. Brak jest wspólnego spędzania czasu, a jeśli już występuje, to nie jest on jakościowy. Wspólna zabawa rodzica z dzieckiem jest niezwykle chłodna i wymuszona.
Dziecko pozbawione emocjonalnej bliskości w przyszłości może mieć problem z nawiązaniem bliskich relacji z innymi. W ten sposób działa naśladownictwo. Ważnym aspektem jest również fakt, że nie znając jakościowej i szczerej relacji, może się wydawać zagrożeniem, więc w dorosłości będzie jej unikało – lepsze znane piekło niż nieznane niebo. Dziecko będzie się również wykazywało nieposłuszeństwem i brakiem jakichkolwiek zasad. Nie będzie nauczone brania odpowiedzialności za własne czyny. Mogą pojawić się również problemy wychowawcze w domu i w szkole, ponieważ dziecko chcąc zwrócić na siebie uwagę, zacznie postępować wbrew zasadom.
Nadmiernie chroniąca postawa rodzicielska
To jedna z najczęściej występujących negatywnych postaw rodzicielskich. Każdy z nas kojarzy takiego opiekuna, który wyręcza swoje dziecko we wszystkich czynnościach. Nie pozwala na samodzielność w żadnej kwestii, idealizuje swoją pociechę i nie potrafi spojrzeć na nią w obiektywny sposób. Rodzic zamyka dziecko w złotej klatce, odsuwają je od wszelkich problemów. Izoluje od rówieśników, przekracza granicę prywatności i rozwiązuje wszelkie problemy za dziecko. Nie dostrzega wad, a wszelkie negatywne zachowania, czy nawet przejawy agresji i innych problemów, bagatelizuje i nadmiernie tłumaczy.
Dziecko dorasta w domu, w którym nie ma żadnych obowiązków. Maluch nie robi nic samodzielnie, ponieważ wszystkie obowiązki są wykonywanie za niego. To sprawia, że nie ma okazji dorosnąć. Nie ma prawa do prywatności, ponieważ rodzic, chcąc je chronić, jest gotowy przeglądać prywatną korespondencję i pamiętniki. Nie podejmuje własnych decyzji, bo są one podejmowane przez nadopiekuńczego rodzica. Dziecko nie dostrzega w tym nic złego i przyzwyczaja się do takiego stanu rzeczy.
W dorosłości mogą pojawić się problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Dorosły człowiek nie potrafi sam o siebie zadbać i oczekuje, że inni go wyręczą w codziennych obowiązkach. Nie radzi sobie z rozwiązywaniem własnych problemów i nie potrafi podjąć własnych decyzji. Ze względu na idealizację przez nadopiekuńczego rodzica, nie potrafi również krytycznie na siebie spojrzeć, widzi się jedynie w pozytywnym świetle. Mogą pojawić się również narcystyczne zaburzenia osobowości.
Odtrącająca postawa rodzicielska
W odróżnieniu od unikającej postawy, ta charakteryzuje się jawnym okazywaniem swojej niechęci do dziecka. Rodzic czuje, że z powodu dziecka nie może spełniać swoich marzeń i aspiracji, co daje maluchowi jasno do zrozumienia. Odtrąca dziecko nawet poprzez agresję. Maluch jest postrzegany jako problem. Może dochodzić do aktów przemocy. Codziennością są kary za przewinienia, a zachowanie dziecka oceniane jest tylko przez pryzmat rodzica. Oznacza to, że kara może być wymierzona za wszystko, co rodzic uzna za nieprawidłowe. Na dziecku wyładowywana jest frustracja i złość. Staje się ono swego rodzaju workiem treningowym.
Dziecko, podobnie jak przy unikającej postawie, dorasta w braku miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa i ciepła. Nie są zaspokajane jego podstawowe potrzeby, ale dodatkowo może być poniżane, obarczane winą za błędy rodzica lub jakiekolwiek porażki. Dorastając w przemocowej rodzinie, nie tylko zaczyna zamykać się w sobie, ale również przejawiać agresję w stosunku do innych.
W dorosłości dziecko będzie miało problem z agresją. Może sprawiać problemy wychowawcze zarówno w domu, jak i w szkole. Dopuszczać się aktów wandalizmu i być typem awanturnika. Będzie również przejawiało zachowania antyspołeczne – nie mając żadnej podstawy w nawiązywaniu relacji międzyludzkich, będzie odtrącało wszystkich dookoła. Poprzez złość, nienawiść i łamanie zasad, będzie się starało przysłonić swój ból i brak. To jedyny sposób, jaki zna na złagodzenie negatywnych stanów emocjonalnych.
Nadmiernie wymagająca postawa rodzicielska
Rodzic charakteryzujący się nadmiernymi wymaganiami wobec swojego dziecka charakteryzuje się stawianiem określonych, wygórowanych wymogów. Nie bazują one na możliwościach dziecka ani jego aktualnym poziomie rozwoju. Rodzic nie zastanawia się, czego dziecko chce i potrzebuje, uważa, że wie najlepiej i nie jest skory do dyskusji. Narzuca, czym ma się interesować, jakie przedmioty są dla niego ważne i co ma w życiu osiągnąć. Jeśli dziecko nie jest w stanie sprostać wszystkim tym wymaganiom, jest niezadowolony i wymierza kary. Brak tutaj jakiejkolwiek akceptacji dziecka takim, jakie jest.
Dziecko dorasta, idąc w życiu ścieżką wyznaczoną przez rodziców. Nie ma miejsca na eksplorowanie swoich własnych potrzeb, pasji i zainteresowań. Chcąc spełnić wymogi, stara się dążyć do celów, które zostały mu postawione przez rodziców. Może karać samego siebie za błędy i mocno przeżywać wszelkie porażki. Może pojawić się również strach przed rodzicem i jego dezaprobatą. W innych przypadkach może pojawić się u dorastającego dziecka postawa buntu. Przestaje słuchać rodziców i robi wszystko na przekór ich słowom i oczekiwaniom. To może prowadzić do ostrych konfliktów w rodzinie.
Dziecko wychowywane przez nadmiernie wymagającego rodzica może osiągać wysokie wyniki w nauce i studiować na prestiżowych kierunkach, jednak wykształca się w nim również postawa perfekcjonizmu. We wszystkim dąży do ideału i nie pozwala sobie na najmniejsze potknięcia i pomyłki. Jest niezwykle krytyczny zarówno wobec siebie, jak i innych osób. Nie wierzy w swoje siły, nie dostrzega swoich sukcesów, a funkcjonowanie pod ciągłą presją może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Wpływ postaw rodzicielskich na życie człowieka
Postawy rodzicielskie mają ogromny wpływ na dziecko. Ukierunkowują ich rozwój i kształtują charakter. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że dorosły człowiek przeniesie schematy wyniesione ze swojego domu do swojej nowopowstałej rodziny. To oznacza, że wychowanie wpływa nie tylko na dziecko, ale również na przyszłe pokolenia, a wydostanie się z negatywnych postaw rodzicielskich, nie jest łatwe. Jeśli dziecko jest wychowywane przez rodzica, który charakteryzuje się jedną z tych negatywnych postaw, to prawdopodobnie przeniesie to również na swoje przyszłe dzieci. Zastanów się zatem, czy warto.
Zachęcam Cię do poprzedniego artykułu, w którym przedstawiłam style wychowania i pozytywne postawy rodzicielskie. Pisałam tam również o ich pozytywnych konsekwencjach. Pamiętaj, że postawa akceptacji i wyrozumiałości buduje pozytywny autorytet, który jest dużo bardziej efektywny. Efekt nie jest natychmiastowy, ale pomaga w wykształceniu u dziecka pozytywnych postaw, które wspierają jego rozwój.
To również może Cię zainteresować!
Jaki styl wychowania stosujesz w swojej rodzinie?
Jak poradzić sobie z małym niejadkiem? – zdrowa dieta dziecka